Θέμα 3 Το «δεύτερο φεμινιστικό κύμα»

Η Simone de Beauvoir άσκησε σημαντική επιρροή στη φεμινιστική σκέψη αυτής της περιόδου με το βιβλίο της «Το Δεύτερο Φύλο» (Le Deuxième Sexe), που εκδόθηκε το 1949, το οποίο ήταν καταστατικό κείμενο για τις φεμινίστριες όλων των επόμενων περιόδων (Αθανασίου, 2006).

Η Beauvoir στο έργο της δίνει μια ριζική ερμηνεία του τι είναι γυναίκα, αφού για πρώτη φορά η ταυτότητα της γυναίκας παρουσιάζεται ως ιστορική και κοινωνική κατασκευή, ως κάτι αφύσικο και μη δεδομένο, όπως εκφράζεται από τη θέση της «δε γεννιέσαι γυναίκα αλλά γίνεσαι». Έτσι, για τη Beauvoir, η λέξη «γυναίκα» υποδηλώνει κοινωνική κατηγορία και όχι βιολογική, όπως ήταν η επικρατούσα άποψη. Επισημαίνει επίσης ότι η γυναίκα ορίζεται κοινωνικά ως το πιο σημαντικό παράδειγμα του κοινωνικού «άλλου», δηλαδή του αρσενικού υποκειμένου (Cameron, 2020). Ωστόσο, στο πλαίσιο μιας πατριαρχικής κοινωνίας το αρσενικό υποκείμενο είναι συνώνυμο της ανθρώπινης ικανότητας. Έτσι, οι γυναίκες ως ετεροκαθορισμένες θεωρούνται «μια δευτερεύουσα υποπερίπτωση και ένα υποτιμημένο «άλλο», ως δεύτερο φύλο, το οποίο χαρακτηρίζεται από ανεπάρκεια» (Αθανασίου, 2006, σ. 9). Για τη Boauvoir, το βιολογικό φύλο είναι ένα αναλυτικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό, που διαφέρει από το φύλο, το οποίο συνοψίζει όλες τις πολιτιστικές δυνατότητες και προοπτικές που φέρνει ένα έμφυλο σώμα (Λυμπέρη, 2010).

Με αυτόν τον τρόπο, η Beauvoir άνοιξε το δρόμο για τη διάκριση μεταξύ βιολογικού φύλου (gender) και κοινωνικού φύλου (sex) και αντιτάχθηκε στις θεωρίες του βιολογικού ντετερμινισμού, θέτοντας τα θεμέλια για την εξήγηση της «γυναικείας φύσης» με πολιτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς, πολιτιστικούς και ιδεολογικούς όρους. Έτσι, το «φύλο» ως σύστημα κοινωνικών σχέσεων και οι «σχέσεις φύλου» ως σχέσεις εξουσίας, έδειξαν τον τρόπο με τον οποίο ορίζεται και κατασκευάζεται το περιεχόμενο της θηλυκότητας και του ανδρισμού και έτσι έγιναν οι ερμηνευτικές μεταβλητές των κοινωνικών εξελίξεων, σε όλα τα επίπεδα (Λυμπέρη, 2010).